Psalmen en Pinguïns



Er zijn van die momenten in ons leven dat we wat vaker dan normaal terugdenken aan vroeger.

Momenteel zit ik dus in zo'n fase.. :-)

Denk de laatste tijd regelmatig terug aan 'de kerk van mijn vader'.

De mannen in het zwart

Als ik die coole pinguïns op TV zie waggelen in die prachtige natuurdocumentaires, ik kan het ook niet helpen, maar dan denk ik vaak aan "de kerkenraad".
Die mannen kwamen keurig in een rij als laatste de kerk binnen. Maar zij hadden wèl het mooiste plekje. Terwijl menigeen om 10 minuten voor half 10 moest vechten om een stukje hout voor hun achterwerk.. Ná 10 voor half 10 bestond het risico dat je belandde op een James Bond-achtig uitschuifplankje. Zo’n verslapene zat dan anderhalf uur op 20 bij 20 cm.

Het was zeg maar de goede oude tijd. De tijd dat de kerk zondagsmorgens nog uitpuilde.

's Middags trouwens ook..

De mannen in het zwart. Zij zaten iedere "eredienst" vooraan. De opmerking van Jezus "de laatste zullen de eerste zijn" nam de kerkenraad (hierna te noemen: pinguïns) in dit opzicht dus wel héél letterlijk. Wanneer de deur van de "consistorie" precies om 5 minuten voor half 10 openging, gaven de mannen één voor één de dominee een lowfive en namen ze plaats in de stijlvolle 3-rijige houten 'dug-out'. De mannen met weinig tot enige ervaring in het ambt, zeg maar de ezelspinguïns, namen plaats op de achterste en middelste bank. De ervaren rotten in het vak, de zwartvoetpinguïns, in de voorhoede. O ja, er was een speciale tweede dug-out, daar gingen de overgebleven diakenen zitten. Zij zaten in de startblokken om tijdens de laatste Psalm vóór de preek de collecte op te halen. "De Heere zegene u, én uw gave" .. Jaja.

De binnenkomende rij 'men-in-black' werd ná de "ouderling van dienst" steevast gesloten door "de dominee". Hij nam de positie van rechtervleugelspits in. De ouderling-van-dienst, de first pinguïn, wist van tevoren dat hij mocht bidden en danken voor en na de eredienst en sommige pinguïns hadden enkel al om die reden een slechte nacht gehad.

Na de mededelingen 'besteeg' de dominee, meestal in advocatentenue, zijn podium. In goed jargon ook wel kansel of preekstoel genoemd.

Zingen
Niets werd aan het toeval overgelaten..

Veilig omkaderd op een houten bord, werden met spierwitte plastic letters (Xenos-style) de te zingen psalmen vermeld. Een spontaan (nieuw) lied zat er dus niet in. Kolossenzen 3:17 werd gelezen: Prijs de Heer met psalmen, gezangen en geestelijke liederen. Een enkele keer piepte er dan ook een gezang tussendoor. "Enige gezangen" waren immers door bobo’s in het verre verleden geschikt bevonden voor den eredienst.. Op hee-lee noot werd met enige regelmaat ook Psalm 98 gezongen: "Zingt, zingt een nieuw gezang den Heere". Maar het nieuwe gezang?.. helaas, dat kwam er nooit. Psalm 40:4a kon dat ook niet veranderen.

Ook de kerst- of paasliederen werden zorgvuldig van tevoren uitgekozen en op een A4-tje gedrukt. Toentertijd heette dat nog stencil. Een papiertje dat keurig klaarstond op een soort boekenplank onder een hoek van 60 graden, pal voor je neus. Een plank die ik overigens graag benutte om mijn opgevouwen been via de knie te laten rusten. Uiteraard wel met een Bijbel/Psalmen-boekje ertussen, in donkerbruin of gitzwart leder gebonden.

De liederen op het stencil werden vóór de dienst gezongen. Het was immers een eredienst hè, daarin kon dus geen plaats zijn voor àndere mooie geestelijke liederen. De dominee besteeg in een kerst-of paasdienst dan ook niet eerder de preekstoel voordat deze (meestal vier) liederen waren volbracht. Nadat iedereen het papiertje had opgevouwen verdween het keurig in haar handtasje of in zijn binnenzak en kon de dienst pas ècht beginnen ...

Daarna was het weer de hoogste tijd voor de ruim 200 jaar 'oude' psalmen, begeleid door een reusachtig pijporgel. Volgens sommige het enige eerbiedige of geschikte instrument voor een eredienst. Vooral bij het zingen van Psalm 150: Looft Hem met hoorngeschal, trommels en snarenspel  :-D

Ik heb me recent laten vertellen dat de kerst- en paasdiensten nog steeds beginnen met eenzelfde soort voorprogramma. Vandaar dat deze diensten een kwartier eerder aanvangen.

Net als vroeger. Some things never change.

Hoe zouden deze mensen 300 jaar geleden eigenlijk kerkje hebben gespeeld? Zònder 150 berijmde psalmen? En zònder orgel? Gelukkig maar voor deze mensen dat God juist hen ná 1773 geboren liet worden. Afijn.

Dat bijvoorbeeld Franciscus van Assisi al een half millennium eerder een bundel prima geestelijke liederen schreef, daar had kennelijk niemand bij stil gestaan.

Nee, in dè kark hoor je berijmde pezalmen te zingen  ;-)

Jesus is King

Wat ook bij de eredienst scheen te horen was het iets te luidruchtig verfrommelen van papiertjes van Anti-Flu of Karamelsnoepjes. En natuurlijk het doorgeven van de rol Mentos.

Dit werd vlàk voor de preek massaal  gedaan, zodat niemand in "Gods huis" er tijdens "de preek" last van zou hebben. Op de één of andere manier bleef het rolletje King hiervan gevrijwaard. Dit beroemde rolletje pepermunt kon gedurende de ganse preek als een soort eerste levensbehoefte door de rijen blijven gaan.

Een andere herinnering aan 'de kerk van mijn vader' is dat ik weleens bad of God de reusachtige kroonluchter stevig vast wilde houden. Mijn enige gebed tot nu toe, dat Hij àltijd heeft verhoord.. Want als dàt ding naar beneden zou gevallen.. wat een gevaarte is me dat!

Soms kwam de "Heidelbergse Catechismus" aan bod. Een bijna 500 jaar oud boekje met 52 hoofdstukken bestaande uit 129 vragen & antwoorden. Dikwijls werd hieruit de preek opgemaakt, een zogenaamde "Catechismus-preek". Bijvoorbeeld Zondag 20, zie foto. Tot op de dag van vandaag nooit begrepen wat hiervan de (meer)waarde is. Een commercieel trucje zat er niet achter want het was standaard mee gedrukt in de Statenvertaling.

Statenvertaling, berijmde psalmen, Geloofsbelijdenis, H.C. en de altijd bemoedigende "Dordtse leerregels".. Allemaal voor dezelfde prijs. Was dat laatste juist de truc misschien? haha.

Lichaam van Christus
Afijn, de Psalmen. Psalm 25 bijvoorbeeld: 's Heeren goedheid kent geen palen.. 
Ik dacht dan als 8-jarig kereltje: "palen?" .. ehmm, God is recht, dus zal Hij door ..? "Ehmmm, dat ben ìk ook". Tenminste, in die tijd was ik kaarsrecht. Een paal zelfs.. Afijn, je begrijpt mijn verwarring als jochie destijds.

Ik hou overigens veel van de Psalmen hoor. Eén van de mooiste Bijbelboeken!! En berijmde Psalmen vind ik ook heel mooi. Van welk jaartal dan ook ..

En om maar meteen alle misverstanden bij voorbaat de wereld uit te helpen:

Ik hou van de Kerk. Ja, ook van de kerk van mijn vader.

En ook van pinguïns met stropdassen..

Want de Kerk is het Lichaam van Christus.
Het is Gods "Plan A". En een Plan B bestaat niet. God liet òns achter, niemand anders..

De Kerk is niet van steen, hout en glas. Nee, de Kerk, dat zijn wij.

Dat zijn volgens Jezus zijn volgelingen: "Jùllie zijn het Licht van de wereld", zei Hij.

  bé His,

Meer over Gods "Plan A" in het volgende blog.